Dürbün Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz

Doğru dürbün seçimi, av için dürbün seçimi, tüfeklerde optik dürbün seçimi gibi konular hakkında tavsiyelerde bulunmadan önce bazık teknik bilgiler ve temel kavramlar hakkında bilgi vermemiz gerekir. Bu bilgilerin ardından hangi amaçla olursa olsun bir dürbün alırken nelere dikkat etmemiz gerektiği hakkındaki açıklamalara geçebiliriz.

Dürbünlerde Büyütme Faktörü

Temel işlevi gözle görülmesi zor, uzak objeleri yakınlaştırmak olan bir alet için, büyütme faktörü elbette ki en temel optik özelliklerin başında gelmektedir. Dürbün konusuna ilgi duyan amatörlerin ilk karşılaşacağı kavram, dürbün modelleri üzerinde yer alan 8x40, 7x50 şeklindeki ibarelerdir. Bir de zoom yapma özelliğine sahip dürbünler vardır 8-24 x 50 - 12-60 x 70.

Dürbün dünyasında sıklıkla karşımıza çıkacak olan bu ifade, iki önemli parametreyi ifade eder: ilk rakam büyütme gücünü, ikinci rakam ise objektif açıklığını belirtmek için kullanılır. Örneğin 7x50 bir dürbün, 7 kat büyütme gücüne, 50mm objektif açıklığına sahiptir. Zoom dürbünlerde ise 12-60 x 70 ,12 kat büyütmeden 60 kat büyütmeye kadar zoom yapma olanağı vardır. Bu da 12/60 kat yaklaştırmada 1000 m./83 m.-1000 m./16 m olacaktır. 20 kat ve üstü yaklaştıran dürbünlerde ayak kullanılması tavsiye edilir.

Büyütme gücü arttıkça ya da açıklık azaldıkça parlaklık düşer. Bundan dolayı yüksek büyütme faktörüne sahip dürbünler, karanlık cisimleri göstermekte zorlanabilirler. Bu nedenledir ki; amatör astronomlar dürbünde yüksek büyütmeden ziyade ışık toplama gücüne önem verirler.

Büyütme gücü ve görüntü netliği açısından tatmin edici bir sonuç sağladığı için 7x30 günışığında en çok kullanılan dürbün tipidir. Gece kullanımı içinse, aynı tip dürbünün 50mm açıklığa sahip modelleri tercih edilebilir.

Avcılık açısından en randımanlı dürbünler, marka ve mercek kalitesi iyi olmaları şartıyla, 7x50, 8x56, 9x63 gücündeki dürbünlerdir. Ancak 7x50.nin haricindeki diğer güçleri bulmak hayli zordur. Sadece özel firmalar bu güçteki dürbünleri yapmaktadırlar. Silahlı kuvvetlerde kullanılan el dürbünleri genelde 7x50mm dürbünlerdir.

Dürbünler İle İlgili Temel Kavramlar

Büyütme faktörü ve ışık toplama gücünün yanı sıra, belli bazı özellikler, piyasada satılan çok çeşitli marka ve modeller arasında fark yaratmakta, bazı özelliklerin eksikliği yahut yetersizliği cihazın kalitesini ortaya koymaktadır. Alışverişimizde dikkate almamız gereken kriterleri değerlendirmeden önce, bu özellikleri kavramamıza yardımcı olacak özel terimlerin kısaca üzerinden gidelim:

Kaplama Malzemesi

Kaplama, optik araçlarda görüntü kalitesini artırmak amacıyla uygulanan bir işlemdir. Prizmaların, merceklerin üzerinde ince nesnelerin buharlaştırılması yoluyla gerçekleştirilir. Kaplama sayesinde ışık kayıplarının önüne geçilir, görüntü netleştirilir. Uygun ve kaliteli kaplama, çoğu optik cihazda olduğu gibi dürbünlerde de kaliteyi belirleyen önemli unsurlardandır.

Odaklama

Fotoğraf makinesi, teleskop gibi cihazlarda da karşımıza çıkan odaklama kavramı, dürbünler için de önemli ayarlardan biridir. Çevrilebilir bir ayar düğmesi ile mercek uzaklıkları ayarlanarak bakılan nokta için olası en net görüntü elde edilir.

Merkezi Odaklama Ayarı

İkili bir dürbünde merkezi odaklama ayar aparatı, her iki parçanın netliğini tek hareketle, aynı anda ayarlamak için kullanılır. İki göz için netlik ayarının, ayrı parçalarla yapıldığı modeller mevcuttur.

Çıkış Deliği

Çıkış deliği, objektif lensin çapının büyütme katsayısına oranlanarak bölünmesiyle ulaşılan optik bir değerdir. Büyük çıkış deliği, düşük ışık koşullarında parlaklık avantajı sağlarken, esas dikkat edilmesi gereken konu çıkış deliğinin göz merceği ebadına tam uygunluk göstermesidir. Bu uyum, insandan insana farklılık gösterebilirken, günümüzde dürbün çıkış deliği boyutları 3-7 mm arasında değişmektedir.

Görüş Alanı

Görüş alanı, belli bir noktaya netlenmiş dürbünümüzün, netlik noktası çevresinde net görebildiği alanın tümünü işaret eden bir ölçüdür. Dürbün görüş açısı arttıkça, görüş alanı genişler. Hızlı hareket eden objeleri gözlemlerken geniş görüş alanına sahip dürbünler kullanılmalıdır.

Dioptrik Düzeltme

Dioptrik düzeltme, çeşitli göz kusurlarına sahip kullanıcıların, dürbünde kendilerine özel netlik ayarı yapabilmelerine olanak tanıyan bir araçtır.

Objektif

Dürbünün baş tarafında bulunan ve farklı cam kombinasyonlarından oluşan büyük lenslerdir.

Çözümleme Gücü

Elektronik optik cihazların, gözlemlenen objeyi nokta nokta (piksel) tekrar oluşturarak net bir şekilde gösterebilme yeteneğidir.

Hem tüfeklerde hem de avcılık için optik dürbün seçimi trofe avlarındaki başarının anahtarıdır.

Dürbün Satınalırken Dikkat Edilecek Hususlar

Temel kavramlar ve teknik açıklamaların akabinde, dürbün seçerken dikkat etmeniz gereken bazı hususları pratik bir liste olarak sunmayı uygun bulduk. Dürbün alışverişinde, cihazınızı seçerken yapmanız gereken kontrolleri, aşağıda okuyabilirsiniz:

·         Dürbünlerde Mekanik Kontrol:

Dürbünü elinize alın, işçilik ve malzeme kalitesi yönünden inceleyin. İkinci aşamada, dürbünü iki ucundan tutun ve yavaşça çevirin. Herhangi bir takırtı sesi gelmediğinden, birleşme noktalarının dayanıklı ve pürüzsüz olduğundan emin olun.

·         Dürbünlerde Odaklanma Kontrolü:

Dürbün göz yuvalarını teker teker ve beraberce hareket ettirin. Her iki gözünüz için de odaklama kontrolü yaptığınızdan emin olun.

·         Dürbünlerde Kaplama Kontrolü:

Dürbünün ışığa tutarak cam yüzeyde kaplama hatası ve leke olup olmadığını kontrol edin. Objektif lensinin önünden ve arkasından yansıyan ışığın "yukarından" ve "arkadan" oluşuna dikkat edin. Lens, yansıtmayan bir tabaka ile kaplanmış ise yansımalar mavi, pembe, yeşil tonlarında olacaktır. Aksi durumda, beyaz bir yansıma ile karşılaşırsınız.

·         Dürbünün Göze Uygunluğu:

Göz gövdesinin gözünüze uygunluğunu kontrol edin.

·         Çift Görüntü Kontrolü:

İki gözünüzle dürbünle tek noktaya bakın. Çift görüntü görüyorsanız veya göz yorgunluğu hissediyorsanız, dürbün ayarsızdır. Ayarı tamamladıktan sonra seçtiğiniz bir cisme bakarken, dürbünü gözünüzden birkaç cm uzaklaştırın. Dikkat etmeniz gereken, bu durumda oluşan görüntünün kesinlikle çift olmamasıdır.

En iyi dürbün teknolojisi her zaman silahlı kuvvetler tarafından geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Soğuk savaşın sona ermesiyle en iyi dürbün teknolojilerinin birçoğu sürekli düşen fiyatlarla piyasalarda bulunabilir olmuşlardır. Yüksek güçlendiricili silah dürbünleri ve mikro dürbünler, zamanında silahlı kuvvetlerin ve haber alma örgütlerinin temelini oluşturmuşken, günümüz itibariyle herkes tarafından satın alınabilir hale gelmiştir.

Daha iyi dürbünler daha düşük fiyatlarla piyasaya düştükçe, profesyonel doğa sporları ivmesinin arkasındaki optik teknolojiyi anlamanız ve düşük teknolojili optik cihazların farkını ayırt edebilmeniz önemlilik kazanmaktadır. Yani artık her türlü gelişmiş teknolojiye ait dürbünlerin alınabilir olduğu piyasalarda iyi ve kötüyü ayırt edebilme durumu kaçınılmaz olmuştur.